Ontslagen… En dan?
Niet altijd gaat een loopbaan over rozen. Sterker nog, bijna iedereen maakt in zijn loopbaan wel eens een situatie mee die pijn doet. En ik doel nu vooral op: onvrijwillig afscheid nemen van een functie, een baan. Omdat er boventalligheid is ontstaan, een faillissement, een issue met ziekte of functioneren. En dit onvrijwillige afscheid leidt vaak tot rouw, ook al is dat jarenlang niet zo onderkend.
Want daar sta je dan: ontslagen. Na alle plichtplegingen, misschien loopt er zelfs nog wel een juridisch traject, wil je weer door. Maar dat lukt niet. Want je voelt onvervalste rouw. Het verlies hakt erin. Je baan kwijt. Maar ook je collega’s, niet meer (kunnen) doen wat je graag deed. Je daginvulling is weg en misschien ook je toekomstperspectief.
Hoe was dat voor mij?
In mijn loopbaan is het enkele malen gebeurd dat ik niet op mijn initiatief een functie, opdracht, baan moest laten voor wat hij was. Ik was er niet in alle gevallen op voorbereid. Soms dreigde er wel iets, maar een andere keer kwam het als een donderslag bij heldere hemel. Ontslagen. Dat voelde op zijn minst niet zo fijn. Het deed pijn. Ik voelde me afgedankt, boos, verdrietig en ging twijfelen aan mijn kunnen. In die tijd was ik geen prettig gezelschap voor mezelf en mijn omgeving. Sorry daarvoor alsnog, mensen in mijn omgeving die het toen hebben moeten ontgelden. Het lukte me gewoon even niet om daar mee te dealen.
In de rouw door verlies van werk
Ik was in de rouw vanwege het verliezen van mijn baan. Ik ben daar niet uniek in. Onderzoek van psychologe/onderzoeker Janske van Eersel heeft uitgewezen dat voor zo’n 18% van de mensen die onvrijwillig afstand hebben moeten doen van hun werk dit langere tijd doorwerkt. Ze vertonen alle verschijnselen van rouw.
Vlak na je ontslag voel je van alles. Het is een warboel in je hoofd; je bent boos, verdrietig, wilt en kunt niet geloven dat het jou is overkomen. Je schaamt je misschien. Je twijfelt misschien aan jezelf. Voelt je afgedankt. Je hoort er niet meer bij. Je bent boos op je baas. Op je collega’s. Op jezelf misschien. Je voelt je in de steek gelaten. Mensen zeggen: “het is maar werk”, terwijl jou het niet lukt om dat zo te voelen. Waardoor je je nog ellendiger voelt
De twee kanten: verlies- en herstelpool
Je wilt wel door. Maar het lukt niet (meteen). Het onderzoek van psychologe/onderzoeker Janske van Eersel laat dit ook zien. (je kunt nog meedoen aan vervolgonderzoek: www.janskevaneersel.nl) Ze heeft geconstateerd dat rouw om baanverlies uit twee componenten bestaat; twee “polen”: de verliespool en de herstelpool. Emoties worden aan beide polen gevoeld en beide moeten er zijn. Net als de aarde niet zonder Noord- en Zuidpool kan.
Blijven hangen in de component verlies is niet prettig en wenselijk. Het tegenovergestelde: rationeel doordenderen en in actie komen op weg naar de volgende baan, zonder even stil te staan is ook niet gewenst. Soms zijn er redenen waarom het niet lukt. Werk was misschien één van jouw hulpbronnen, waar je uit putte als het even niet zo lekker ging. Werken leidde dan af en bracht je weer op andere gedachten. Of je had een uniek baan die je nergens anders kunt doen. Of je maakte deel uit van een organisatie waarbij het bedrijf en je collega’s aanvoelden als een dierbare familie.
Het meest wenselijke is natuurlijk dat je jezelf met aandacht voor zowel je verlies als je herstel langzaam maar zeker weer op de rit krijgt. Dat het je lukt te herstellen en dat je je weer op de toekomst kunt gaan richten. Zonder gevoelens van verdriet, boosheid en pijn, al zullen die momenten er ook nog blijven. Maar dat proces overhaasten is geen goed idee.
Wat kun je wel doen?
Wat is slim om te doen als je verdriet hebt over het verlies van je baan?
- Realiseer je dat het erbij hoort, dat je verdriet hebt door het verlies van je werk.
- Accepteer dat de pijn er is
- Neem de tijd
- Neem bewust en goed afscheid. Daar kun je een ritueel voor bedenken, maar ook afscheid nemen van je collega’s en je werkplek hoort daarbij: met oud-collega’s die ook ontslagen waren organiseerden we een afscheidsborrel.
- Praat erover, zoek lotgenoten.
- Zorg voor een nieuwe routines: een dagritme; zorg voor vaste onderdelen van je dag en week: Ik was indertijd een trouwe klant in de sportschool, toen ik ineens op straat stond, de “steps”les om half tien bracht mijn dag op gang.
- Ga elke dag naar buiten. Beweeg, liefst in de natuur/bij daglicht, wandel, fiets; weer of geen weer.
- Voed jezelf goed, met fysieke voeding maar ook met muziek, kunst, natuur, wat voor jou maar werkt.
Weet je niet goed meer waar jouw kwaliteiten liggen: ga met een loopbaancoach aan de slag. Dat is natuurlijk preken voor eigen parochie, maar ik wil ‘m toch meegeven. In een loopbaantraject is het afscheid nemen van wat er was en het ontdekken van een nieuwe horizon.